Content area
Full Text
Abstract: The paper shows the scientific and private life of Stefanie Bornstein, a forgotten Freudian of Polish descent, the author of, among others, a psychoanalytical study on the fairy tale of Sleeping Beauty published in 1933 in "Imago". It is a precursory text in regards to the approach proposed forty years later by Bruno Bettelheim in the famous monograph The Uses of Enchantment: The Meaning and Importance of Fairy Tales. The comparative analysis shows that Bornstein's essay Das Märchen vom Dornröschen in psychoanalytischer Darstellung was for Bettelheim without a doubt, despite being only barely acknowledged, a source of inspiration; it also proves that the author, writing and publishing in the American reality of the 70s, in many regards "tamed" the much braver, from today standpoint almost feminist interpretation proposed by his predecessor.
Keywords: psychoanalysis, fairy tale, Bornstein, Bettelheim, Freud
Psychoanalityczne studium baśni o Śpiącej Królewnie opublikowane w 1933 roku na łamach „Imago" przez Stefanię Bornstein, zapomnianą freudystkę polskiego pochodzenia, zasługuje na przypomnienie jako tekst prekursorski wobec ujęcia zaproponowanego czterdzieści lat później przez Brunona Bettelheima1. W słynnej monografii Cudowne i pożyteczne. O znaczeniach i wartościach baśni badacz, wyko1S. rzystując freudowski model psychoanalizy, opisał symbolikę i mechanizmy działania baśniowych opowieści, w tym także Śpiącej Królewny. Zaprezentowana w poniższym artykule analiza komparatystyczna pokazuje, że szkic Bornstein Das Märchen vom Dornröschen in psychoanalytischer Darstellung stanowił dla Bettelheima niewątpliwe, choć ledwie przezeń zasygnalizowane, źródło inspiracji; dowodzi również, że piszący w amerykańskich realiach lat 70. autor pod wieloma względami „utemperował" o wiele odważniejszą, z dzisiejszego punktu widzenia nieledwie feministyczną interpretację zaproponowaną przez jego poprzedniczkę. Przedstawienie drogi życiowej i naukowej Stefanii Bornstein, interesujących w nie mniejszym stopniu niż baśniowe studium, pozwoli lepiej zrozumieć idee zawarte w Das Märchen vom Dornröschen in psychoanalytischer Darstellung.
Stefania Bornstein
O Stefanii (Stefi) Bornstein historycy psychoanalizy pamiętają głównie jako o starszej siostrze Berty, jednej z prekursorek psychoanalizy dziecięcej2. Obie urodziły się w Krakowie, Stefania najprawdopodobniej w 1891, a Berta w 1896 roku. Miały dwóch młodszych braci, Józefa (później znanego weimarskiego dziennikarza) oraz Emila. Po śmierci ojca, w 1905 roku, rodzina przeprowadziła się do Berlina, gdzie Bornsteinówny zostały nauczycielkami: kształciły się w kierunku pedagogiki specjalnej, pracowały w szkołach dla niepełnosprawnych oraz aktywnie angażowały się w pomoc społeczną. Od 1924 roku uczęszczały na seminaria prowadzone w Berlińskim Instytucie...